Γνωστός είναι ο μύθος της Κενταυρομαχίας μεταξύ Κενταύρων και Λαπιθών που ο Φειδίας απaθανάτισε στα γλυπτά του Παρθενώνα

Λαπίθες και η χώρα τους

(Αφιερωμένο στους φίλους Θεσσαλούς)

Οι Λαπίθες ήταν ένα από τα πρωτοελληνικά φύλα που κατοίκησαν στην καρδιά της Θεσσαλίας κατά τη Μυκηναϊκή εποχή και συνδέθηκαν με τη μυθολογία και την πρώιμη ιστορία της περιοχής. Αυτή την περίοδο είχαν εκτοπίσει τους Αινιάνες και είχαν υποτάξει τους Περραιβούς κατέχοντας τις πόλεις Λάρισα, Ολοοσσόνα, Άργισσα, Γυρτώνη, Ηλώνη και περιοχές του Πηνειού και της Όσσας, δηλαδή το μεγαλύτερο μέρος του νομού Λάρισας.

Η ετυμολογία της λέξης Λαπίθης δηλώνει τους σφοδρούς ανέμους, τους καταστρεπτικούς εναέριους δαίμονες που μετά την προσωποποίηση τους και την εξανθρώπισή τους γίνονται οι ανδρείοι πολεμιστές, ο μάχιμος λαός της Θεσσαλίας.

Οι ποιητές διακρίνουν του Λαπίθες από τους ζωόμορφους Κενταύρους και τους παριστούν όχι μόνο ως γενναίους πολεμιστές, αλλά και ως χρηστούς, φιλόξενους και ευγενείς ανθρώπους οι οποίοι υποδέχονταν με φιλοφρόνηση τους ξένους που περνούσαν από την χώρα τους. Οι Λαπίθες τελικά νικήθηκαν από τους Δωριείς, στην περίφημη κάθοδό τους, και διασκορπίστηκαν στην Νότια Ελλάδα από την Αττική μέχρι την Λακωνία διατηρώντας τη φήμη άριστου ελληνικού γένους. Γι αυτό και οι κάτοικοι επιφανών πόλεων της αρχαίας Ελλάδας, θεωρούσαν αρκετούς ήρωες των Λαπιθών - ανάμεσά τους και ο Θησέας, ο Αιγέας, ο Πειρίθους - ως γενάρχες και επώνυμους ήρωες της πόλης τους.

Οι Λαπίθες, στο μυθολογικό κύκλο, έχουν δοξαστεί με την περίφημη Κενταυρομαχία ένα από τα δημοφιλέστερα θέματα της αρχαίας τέχνης.

Αφορμή αυτής της σύγκρουσης Λαπιθών - Κενταύρων στάθηκε ο γάμος του αρχηγού τους Πειρίθου με την Ιπποδάμεια. Οι Κένταυροι, που είχαν προσκληθεί στο γάμο, μέθυσαν και ρίχτηκαν στην νύφη και τις υπόλοιπες γυναίκες. Η ενέργεια τους αυτή εξόργισε τους Λαπίθες που επιτέθηκαν στους Κενταύρους και τελικά τους έδιωξαν από την Θεσσαλία.